Motor yağları hakkında merak edilenler

Bu yazı Ümit Bağıran'ın 'Yağlar Hakkında' derlemesinden alıntıdır:

"Bunları daha önce çok kez dile getirmiş olmama rağmen, teknik bilgiler nedense çok sevilmiyor. Şimdi bir ağabeyimiz gelir, 10w40 en iyisidir, usta öyle dedi der, herkes dağılır.

Bilgiyi seven ve motorunu korumak isteyen kim varsa gelsin bu konuyu okusun.

Bir yağda üretim şekli ya ekonomi amaçlıdır ya da yüksek performanslı kullanıma dayanıklılık amaçlıdır. Birde orta kararlılar vardır, ne şiş yansın ne kebap mantalitesinde. 5w-30'lara bakarsınız mesela fuel economy full economy gibi şeyler yazar. 10w60'a bakarsınız yarış pisti resimleri falan vardır, yüksek performans vb. ibareler görürsünüz. Bu değerlendirmeyi yapan en önemli ölçüm birimlerinin başında HTHS oranı gelir. High Tempature High Shear yani yüksek sıcaklık yüksek kayma. Shear burada, iki cisim arasındaki kaymayı ifade ediyor. Dayanıklılık HTHS ile ölçülür. Yüksek HTHS yüksek dayanıklılık ifader ederken düşük HTHS ise düşük yakıt tüketimi anlamına gelir.

Birde cSt denilen bir olay var.

Viskozite ; aslında kıvam demektir. Akışkanın akmaya karşı gösterdiği direnci gösterir. Dinamik viskozite yani kinematik akmazlık cSt ile ölçülür. 20 derecedeki suyun viskozitesi 1 cSt kabul edilir.

Formülü de şu şekildedir;

1 cSt = 1 mm^2·s^−1 = 10^−6 m^2·s^−1

Bilinen materyaller üzerinden örnekler vermek gerekirse;

Oda sıcaklığında su: 1 cSt

Antifreeze: 15 cSt

Motor yağları: 50-200 cSt – Gress yağa doğru 2,000 cSt

Bal: 2,500 cSt

Şokella: 15-20 000 cSt

Ketçap: 50,000 cSt

Domates salçası veya fındık ezmesi: 150,000-200,000 cSt

Macun: 100,000,000 cSt

Silikon 200,000 cSt den 20,000,000 cSt'ye kadar değişir.

Yağlarında viskozite değerlerini her yağın teknik tablosundan okumak gerekir. İlgili yağın web sitesinde döküman olarak bulabilirsiniz. Örneğin, Google amcaya Mobil 5w30 TDS yazdığınızda ilgili Technical Data Sheet karşınıza çıkacaktır.

Birde yağların grupları var, üretimde kullanılan teknik ve materyale göre, hani şu meşhur tam sentetik yok, yarı sentetik muhabbeti var ya, işte o durumda grup denilen sınıflandırmalara göre ayrılır:

Grup I – mineral

Grup II/II+ – hydrocrak (VI <120)

Grup III – hydrocrack ( VI >120, Mineral kökenli "Sözde Sentetik" )

Grup IV – polyalphaolefin ( insan yapısı Sentetik )

Grup V – Ester & benzeri tam sentetik maddeler ( Ester veya Polyolester, süper üstün seviye Sentetik, jet uçak motorları için).

Örneğin:

Redline ( Grup V Polyester ) Motul 300V ( Grup V Polyester )

Motul 8100 E-Tech 0W40 ( Grup IV/V Karışımı )

Mobil 1 ( Grup IV )

Motul 8100 xcess 5w40 (Grup IV) ~$60 – ( Tam bir F/P Ürünü, en uygun POE Yağdır )

Alman Castrol SynTec 0w30 ( Grup IV )

Amerikan Castrol SynTec 5w40 ( grup III ) ( Bazı kaynaklara göre içinde Grup 4 de var )

Castrol Edge Sport 5w30 veya 10w60 ( Grup III )

Motul 4100 Turbolight (Grup II? )

Listeyi biraz daha sadeleştirecek olursak:

Grup 1 – 20w50 gibi tam mineral yağlar

Grup 2 – 15w40 gibi yeni nesil mineral yağlar

Grup 3 – 10w40 gibi yarı sentetik, sentetik bazlı mineral yağlar

Grup 4 – 5w40-10w60-0w30 vb. gibi tam sentetik PAO( polyalphaolefin ) yağlar

Grup 5 – 5w40-10w60-0w30 vb. gibi tam sentetik POE( poly ester ) yağlar

POE baz yağı Motul ve Redline kullanıyor. PAO'yu ise Castrol, Mobil vs kullanıyor.

SAE

Birde yağın SAE standardında viskozitesi verilirken kullanılan iki değer vardır.

Örneğin 10w40'da 10w winter, yani kış değeri, yani soğuk değeridir. 40 ise sıcak değeridir. Yağların sıcaklık performanslarını kıyaslarken bu rakamları kıyaslayabilirsiniz. Örneğin 0w40 bir yağ 10w40 bir yağa göre soğukta çok daha iyi yağlama sağlarken sıcakta da 10w40 ile aşağı yukarı aynı yağlamayı sağlayabiliyor demektir. Aynı şekilde 10w40 ile 10w60 kıyaslanırsa soğuk motorda her ikisi de 10w değerine sahipken, yani benzer yağlama sağlayacakken, sıcak motorda 10w60 60 sıcak değerinden ötürü çok daha yüksek sıcaklıklara dayanacak ve yağlama performansını sürdürecektir. Tabi ki SAE viskozite kodu tek başına her şeyin göstergesi değildir. Aynı SAE koduna sahip yağlar arasında yağlama farkları olabilir. Ama SAE viskozite endekslerinden genel olarak fikir sahibi olunabilir.

Toparlamak gerekirse,

Yağların maddeye göre gruplandırılması,

–SAE' göre yani sıcaklıklara göre numaranldırılması,

–cSt yani X sıcaklıklara göre Y kadar vizkozitesi,

–HTHS ( High Tempature High Shear ) dedik.

Peki bunlara nereden ulaşacaktık, TDS yani ilgili markanın technical data sheet'ine göre.

HTHTS değerlerine bir göz atalım..

Ne kadar Yüksek HTHS, o kadar koruyuculuk. Sanayi dilinde yağ filmi dedikleri şey var ya, hah, işte bu o.

-Mobil1 0w40 3.6,

-Castrol Edge 0w40 3.7 HTHS değerine sahip.

-Motul 300V 5w40 POE (poly ester) yapısından dolayı 4.53 HTHS değerine sahip.

-Mobil1 5w50 4.4 HTHS değerine sahip.

-Mobil1 10w60 5.7 HTHS değerine sahip.

Her yağın hthts değeri 40 derecedeki viskozitesi 100 derecedeki vizkozitesi ve 150 derecelik HTHS ölçüm değeri TDS'de yazmaktadır.

Mesela aşık olduğum, subap şıkırtısını duyunca ( ısındığında koruma sağlamadığının işareti) aşktan nefrete döndüğüm meşhur mobil 1newlife 0w40 değerine bakalım:

Mobil 1 0W-40

ValueViscosity, cSt (ASTM D445) @ 40º C 75@ 100º C 13.5

Viscosity Index 185MRV at -40ºC, cP (ASTM D4684) 31,000HTHS Viscosity,

mPa•s @ 150ºC, (ASTM D4683) 3.8

Total Base Number (ASTM D2896) 11.8

Sulfated Ash, wt% (ASTM D874) 1.3

Phosphorous, wt% (ASTM D4981) 0.1

Flash Point, ºC (ASTM D92) 230

Density @15.6 ºC, g/ml (ASTM D4052) 0.85

—-

Bu da meşhur motul 8100xcess 5w40:

PROPERTIESViscosity grade SAE J 300 5W-40

Density at 20°C (68°F) ASTM D1298 0.850

Viscosity at 40°C (104°F) ASTM D445 86.2 mm²/s

Viscosity at 100°C (212°F) ASTM D445 14.2 mm²/s

HTHS viscosity at 150°C (302°F) ASTM D4741 3.7 mPa.s

Viscosity Index ASTM D2270 170Pour point ASTM D97 -36°C / -32.8°F

Flash point ASTM D92 230°C / 446°F

Sulfated ash ASTM D874 1.1% weightTBN ASTM D2896 10.1 mg KOH/g

Bakınız, burada parantez içinde yazanlar ölçüm metodlarıdır. ASTM D4683 gibi. Mobil 0w40 motulden 0,1 puan daha yüksek almış ama orada ölçüm metodu farkı var bunu da göz önünde bulundurmak lazım. Klasik mobil pazarlama taktiği işte, nereden anlayacağız bu farkları dediğinizi duyar gibiyim, kulak ile aracınızı tanıyarak gaz tepkilerinizi ölçerek hissederek, motor suyu sıcaklığını ve hangi sıcaklıkta ne tür reaksiyonlar verdiğini hissederek, her şeyden önemlisi, yağın içeriğini inceleyip yukarıda saydığım verileri göz önünde bulundurarak.

Liqui Moly

Liqui severler içinde birşey söyliyeyim. Ayrıca MoS2 (molybdenum sulfide) ile sürtünmeyi azaltan bir katman oluşturduğunu iddia ediyor. Ama bu çok eski bir iddia. Moly'nin bu katkı maddesi genelde gres olarak kullanılıyor. Yani aslında kalite yok, hile var.

Peki neden fabrika 5w30 diyor, 0w20 Diyor, biz müyendiz amcalardan daha mı iyi biliyoruz ?

Emisyon kanunları.. Emisyon emisyon emisyon.. Hep karşımıza çıkacak bunlar.

Düşük vizkozitede akışkana karşı direnç daha az oluşur. İlk hareket daha kolaydır. 0,0123456789gr bilmem ne kadar küsur daha az emsiyon sağlarsınız, daha az yakıt tüketirsiniz. Araç üreticilerinin 0,01 lt ve 0,01gr CO emisyonu için yırtındıklarını düşündüğümüzde, bu tür küçük detaylar hiçte azımsanmayacak kadar etki oluşturuyor. Michelin energy saver da buna bir örnek mesela, bu ekonomi yağları genelde 5w30 0w30, 0w20 gibi yağlardır; fakat farklı iklim koşullarında motorunuzun özelliklerine göre yağ seçmek zorundasınız. Zorundasınız diyorum bakın, hiç Sibirya soğuğundaki motorda çalışacak yağ ile çöl sıcağında çalışacak yağ bir olur mu? Nedir yani, fabrika 5w30 dedi diye, kanun mu bu onu mu kullanacağız?

Şu HTHS üzerinde biraz daha duralım

Yüksek HTHS'ye sahip yağlar arasında da bir dayanıklılık kıyaslaması yapmak gerekirse, mpa.s değerleri kıyaslanabilir. Ama genel olarak 100 derecedeki cSt cinsinden viskozite değeri HTHS değeri ile orantılı olacaktır.

Mobil 0w-40 ile motul 5w-40 örneğinde iki yağın 100 derecedeki cSt değerleri arasında da HTHS değerleri ile aynı doğrultuda bir fark vardır.

Sonuç olarak, gerek 100 derecedeki viskozite değerleri, gerekse 150 derecedeki HTHS değerleri bize özellikle yüksek ısıda yağın işlevselliği, dayanımı ile ilgili bilgi verir. Esasen 150 derecedeki dayanım bizi daha çok ilgilendiriyor. Mesela Amerikan pazarındaki mobil 1 0w-40 ın teknik özellikleri ( mobil ve castrol ülke ülke aynı mal olduğu halde, özelliklerini değiştiriyor! ):

Mobil 1 0W-40SAE Grade 0W-40

Viscosity, ASTM D 445cSt @ 40ºC 80cSt @ 100ºC 14.3

Viscosity Index, ASTM D 2270 187

Sulfated Ash, wt%, ASTM D 874 1.2

HTHS Viscosity, mPa-s @ 150ºC, ASTM D 4683 3.6

Pour Point, ºC, ASTM D 97 -54

Flash Point, ºC, ASTM D 92 236

Density @ 15ºC kg/l, ASTM D 4052 0.855

Bu da motul super300V 5w-40 ın özellikleri:

Viscosity grade SAE J 300 5W-40

Density at 20°C (68°F) ASTM D1298 0.895

Viscosity at 40°C (104°F) ASTM D445 74.2 mm²/s

Viscosity at 100°C (212°F) ASTM D445 13.1 mm²/s

HTHS viscosity at 150°C (302°F) ASTM D4741 4.53 mPa.s

Viscosity Index ASTM D2270 180Pour point ASTM D97 -36°C / -33°F

Flash point ASTM D92 216°C / 420°F

Sulfated ash ASTM D874 1.17% weightTBN ASTM D2896 10.3 mg KOH/g

Şu hususa dikkatinizi çekmek istiyorum, viskozite Motul'un daha kalın gibi gözükse de 40 derecede de, 100 derecede de daha akışkan gözüküyor. Ayrıca HTHS değeri yani ısıya dayanımı Mobil'e kıyasla oldukça fazla. Burada Motul yağın hem ne kadar stabil hem de ne kadar Wide Range, yani stabil ve uzun aralıklı ısılarda sabit hem de film kopması dediğimiz şeye karşı ne kadar da üstün geldiğini anlatmak istiyorum. Tabii bu sihirli bir buluş değil, derler ya hani, kalite detayda gizlidir. Ha işte aynen öyle. Piyasa ürünü yağların çoğu sentetik yazar ama aslında madeni yağ karışımı ithiva eder.

Full sentetik ile %100 setetik kelimelerine dikkat ediniz, burada büyük kelime oyunu var. Detay ve kaliteden kastım da kullanılan malzemenin özelliğinden ileri geliyor. REDLINE ve MOTUL haricinde POE bazlı yağ yok. Bunun için bu kadar üstün ve pahalılar.

HTHS ölçümü 150 derecede yapılır. 3.5'un altı spor kullanım için risktir. 4 ve üzeri tercih sebebidir.

Motul kullanan bir ağabeyimizden not şöyle ;

Motul ile 6k km oldu sanırım bu gün. Harbiden farkını hissettiriyor ama bunu anlamak için EGT saatiniz olması şart. Mesela aynı dış hava sıcaklığı aynı yolda aynı viteste Mobil1 ve Castrol ile devir kestirdiğinizde birde Motul 300v ile devir kestirin. EGT birinde 900 iken diğerinde 850 yi göstermekte zorlanıyorsunuz. 300v'nin EGT ye bile etki etmesi bende bu yağın kalitesini anlamama olanak sağladı. ( EGT = EXHAUST GAS TEMPATURE, Türkçe meali: egzoz gaz sıcaklığı )

Katkı Maddeleri Konusu

Yağın motoru koruması fosfor ve çinkoya bağlıdır. Aslında emisyon da bu değerlere bağlıdır. Bu oranlar ne kadar az ise çevreye o kadar az zarar verir ve bu degerler ne kadar çok ise motoru o kadar çok korur. Mobil'de racing ve normal yağların arasındaki fark da budur zaten.

Mesela Valvoline Racing yağlarda da yüksek oranda çinko ve fosfor vardır ve bununla da övünür. Yarış içindir ibaresi aslında buradan gelmektedir. Yüksek fosfor ve çinkoya sahip yağları günlük diye piyasaya süremezsiniz, yasak hemşerim yasak, emisyon var.

Araştırısanız bu konuda çok kaynak bulursunuz.

Şimdi konuya dönelim, en iyi 5w30 veya 5w40 derken yağlarda bu başlık altında bahsettiğimiz temelde birkaç ayrım var;

Birinci ayrım, tam sentetik, yarı sentetik. 10w40, 15w40, 20w50 haricindeki 5w30, 5w40, 10w60 gibi yağlar zaten tam sentetik. Tabi ki tam sentetik olanı tercih ediyoruz. Burada sorun yok. İkinci ayrım ise tam sentetikler arasında;

Bir polyester bazlı POE yağlar var ki Motul en önemlisi. Diğer tarafta ise PAO bazlı yağlar var. Her ikisi de tam sentetik olmasına rağmen POE bazlı yağlar aynı viskozitedeki PAO bazlı yağlardan daha dayanıklılar.

Motul 300V 5w40 hemen hemen Mobil1 5w50 ile aynı sıcaklık dayanımına sahip. Ama viskozitesi Mobil1 5w50 kadar yüksek değil.

Üçüncü farklılık ise aynı bazlı ve aynı viskoziteli yağlar arasındaki formülasyon farkı. Mobil1 5w30 ile Castrol Edge 5w30 arasındaki veya Mobil1 10w60 ile Castrol Edge 10w60 arasındaki küçük farklılıklar gibi.

Eğer ben uçmam kaçmam basmam sıkışık trafikte kalmam serin havalarda kullanırım diyorsanız HTHS 3.5 ve altı tavsiye edilebilir.

Dizelin EGT'si, sakin kullanımda 150 derce civarında dolaştığı bilinir ama süper performans kullanırım otobanda çevreyolunda sıkar babam sıkarım derseniz hths 3.5 üstü hatta 4.5 civarı sizin motoru ancak koruyacaktır. Ne kadar düşük hthts o kadar soğuk çalışma koruması ve ekonomi. Ne kadar yüksek hths o kadar soğuk çalıştırma yıpranması + fazla yakıt ( 0,1234654 ) küsur fazla olur.

Şimdi burada yine başa döndük

Amaç yüksek koruma mı yoksa sakin takılıp ekonomi yapmak mı?

Ben yine de kafanızı karıştırmayayım, yaz ayları 5w40, kış ayı için 5w30 kullanılabilir. İlk çalıştırmada daha fazla koruma sağlar, kış ayında motor daha çabuk ısınır. Daha ciddi koruma hedefleyen ve hatta aracı yazılımlı olan arkadaşlarım %100 sentetik yağ tercih etmeliler. Bakınız full sentetik demiyorum orada pazarlama kelimesi oyunu var. Full sentetik yazanların hepsi minimum %30 mineral yağ barındırır içinde..

Benim favorim;

kısa aralıklarla değiştirdiğim motoru temiz tutma hedeflediğim için Selenia 5w40 ama ciddi yaz sıcaklarında motul 8100 xcess 5w40 %100 sentetik.

Kaynak: otopark.com